Củ năng​ là gì? 8 Tác dụng của củ năng đối với sức khỏe

Củ năng là một nguyên liệu phổ biến trong nhiều món ăn truyền thống như chè, súp hoặc món xào nhờ vào vị ngọt nhẹ và độ giòn tự nhiên. Bên cạnh việc là một loại củ dễ ăn, củ năng còn chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho cơ thể. Với hàm lượng chất xơ, vitamin và khoáng chất phong phú, loại củ này mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho sức khỏe.

Bài viết dưới đây của Balifood sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về giá trị dinh dưỡng và tác dụng của củ năng đối với sức khỏe, từ đó giúp bạn có thể bổ sung thực phẩm này vào thực đơn hàng ngày một cách hợp lý.

Củ năng không chỉ cung cấp vị giòn ngọt cho các món như chè, bánh hay món xào, mà còn được nhiều người yêu thích vì tính mát và khả năng chế biến linh hoạt. Mặc dù thường xuyên xuất hiện trong ẩm thực hàng ngày, nhưng phần lớn chúng ta chỉ biết đến củ năng như một món ăn hấp dẫn mà ít người quan tâm đến giá trị dinh dưỡng của nó. Thực tế, loại củ nhỏ này có những lợi ích tích cực cho sức khỏe nếu được tiêu thụ đúng cách. vậy củ năng là củ gì?

Củ năng là củ gì?

Củ năng, còn được gọi là mã thầy hoặc bột tề, là một loại củ có nhiều công dụng trong ẩm thực và y học. Nó thường được sử dụng để làm các món ăn dân dã như chè và món xào, đồng thời cũng được coi là một vị thuốc quan trọng trong y học cổ truyền nhờ khả năng thanh nhiệt và hỗ trợ hệ tiêu hóa.

Loại củ này thuộc họ cói với tên khoa học là Eleocharis dulcis Burm.f, thường mọc ở các vùng đất ngập nước ở Châu Á, Châu Phi và một số đảo trên Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.

Về hình thức, củ năng có lớp vỏ bóng loáng màu nâu đen, hình dẹt và tròn, khá giống với củ hành đen hoặc hành tây nhỏ. Phần ruột bên trong có màu trắng, giòn và nhiều nước, có vị ngọt thanh và hơi giống với bắp non khi ăn sống.

Củ năng chứa bao nhiêu calo?

Củ năng, hay còn gọi là mã thầy hay bột tề, cung cấp khoảng 97 calo trong mỗi 100g, kèm theo nhiều dưỡng chất bổ ích cho sức khỏe. Đây là những thông tin cho thấy rõ những gì củ năng mang lại. Cụ thể, nội dung dinh dưỡng bao gồm:

• Lượng chất béo: chỉ 0.1g;
• Tổng lượng carbohydrate: 23.9g;
• Hàm lượng protein: 2g;
• Kali: cung cấp khoảng 17% nhu cầu khuyến nghị hàng ngày (RDI);
• Mangan: tương tự là 17% RDI;
• Đồng: khoảng 16% RDI;
• Vitamin B6: chiếm 16% RDI;
• Riboflavin (vitamin B2): cung cấp 12% RDI.

Lượng calo trong củ năng khá thấp bởi vì khoảng 74% cấu trúc của nó là nước. Bên cạnh đó, củ năng cũng là nguồn cung cấp chất xơ tự nhiên hiệu quả, đáp ứng khoảng 12% nhu cầu chất xơ hàng ngày cho phụ nữ và khoảng 8% cho nam giới. Điều này cho thấy củ năng không chỉ là một thực phẩm ít calo mà còn rất có lợi cho chế độ ăn uống lành mạnh.

Giá trị dinh dưỡng có trong củ năng

Củ năng chứa nhiều giá trị dinh dưỡng phong phú. Bên trong củ năng có các chất chống oxy hóa như catechin và epicatechin, giúp bảo vệ cơ thể trước những tác động có hại và hỗ trợ trong việc ngăn ngừa một số vấn đề ở người cao tuổi.

Thêm vào đó, củ năng còn chứa một hợp chất tự nhiên có tên là puchin, chất này có đặc tính tương tự như penicillin, giúp tăng cường sức khỏe. Ngoài ra, các thành phần khác như axit gallic, vanillin, axit hydrocinnamic và axit p-coumaric cũng hiện diện trong củ năng, tất cả đều mang lại lợi ích cho sức khỏe.

Không chỉ vậy, củ năng còn là nguồn cung cấp các khoáng chất và vitamin thiết yếu như kali, canxi, magie, vitamin C và vitamin B6. Nó cũng cung cấp một lượng chất xơ, protein và carbohydrate, đây đều là các dưỡng chất thiết yếu cho việc duy trì năng lượng cũng như hỗ trợ cho hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.

8 Tác dụng của củ năng đối với sức khỏe

Củ năng là loại thực phẩm được đánh giá cao về giá trị dinh dưỡng và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Dưới đây là một số tác dụng của củ năng đối với sức khỏe con người:

1. Tăng khả năng kháng khuẩn

Củ năng chứa nhiều hợp chất như flavonoid và polyphenol, những chất này nổi bật với các đặc tính kháng viêm và chống oxy hóa tự nhiên. Chính nhờ vào những thành phần này, củ năng có thể giúp ngăn chặn sự phát triển của virus và các tế bào gây hại, từ đó bảo vệ cơ thể người dùng khỏi những nguy cơ bệnh tật. Bên cạnh đó, củ năng còn có tác dụng tích cực trong việc nâng cao chức năng của dạ dày, giúp cho giấc ngủ trở nên sâu hơn và cải thiện tình trạng mệt mỏi, mang lại cảm giác dễ chịu hơn cho cơ thể.

2. Hỗ trợ giải rượu

Giải rượu là một trong những lợi ích đáng chú ý của củ năng. Khi bạn tiêu thụ quá nhiều đồ uống có cồn, cơ thể thường sẽ trải qua những cảm giác khó chịu như bụng nóng rát, tâm trí mơ màng và choáng váng. Để giúp làm giảm tình trạng này, bạn có thể thử uống nước ép củ năng trộn với một chút nước cốt chanh và một ít muối. Sự kết hợp này không chỉ giúp cơ thể bạn cảm thấy dễ chịu hơn mà còn hỗ trợ quá trình thanh lọc cơ thể, giúp giảm bớt cảm giác say và phục hồi nhanh chóng sức khỏe. Củ năng, nhờ vào các dưỡng chất có trong nó, có khả năng làm mát cơ thể và làm dịu các triệu chứng khó chịu do say rượu mang lại.

3. Tốt cho sức khỏe tim mạch

Củ năng là một loại thực phẩm có lợi cho sức khỏe tim mạch vì nó chứa nhiều acid béo thiết yếu, trong số đó có linoleic acid. Hợp chất này được công nhận với khả năng hỗ trợ việc cân bằng mức cholesterol trong cơ thể, từ đó giúp bảo vệ hệ thống tim mạch trước những nguy cơ. Do đó, việc đưa củ năng vào chế độ ăn uống hàng ngày được coi là một phương pháp hiệu quả để cải thiện và duy trì sức khỏe của tim.

Bên cạnh đó, việc tiêu thụ củ năng không chỉ giúp điều hòa cholesterol mà còn giúp hạn chế nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến tim mạch. Bởi vậy, việc thêm củ năng vào thực đơn mỗi ngày không chỉ mang lại hương vị cho món ăn mà còn là một sự đầu tư cho sức khỏe tim mạch lâu dài.

4. Hỗ trợ hệ tiêu hóa

Củ năng có một hàm lượng đáng kể chất xơ và các tinh bột có khả năng tiêu hóa chậm, điều này đóng vai trò quan trọng trong việc làm cho quá trình hấp thu dinh dưỡng diễn ra một cách từ từ và đều đặn hơn. Nhờ vào đặc điểm nổi bật này, củ năng không chỉ giúp tăng cường sức khỏe của đường ruột mà còn giúp cải thiện những triệu chứng thường gặp liên quan đến các vấn đề tiêu hóa, chẳng hạn như cảm giác đầy bụng, tình trạng khó tiêu hoặc táo bón.

Việc tiêu thụ củ năng thường xuyên có thể giúp duy trì một hệ tiêu hóa khỏe mạnh, bởi lẽ chất xơ là yếu tố cần thiết cho việc hình thành các khối phân mềm và dễ dàng thoát ra khỏi cơ thể. Chúng cũng có tác dụng hỗ trợ sự phát triển của các lợi khuẩn trong đường ruột, từ đó giúp nâng cao hiệu suất tiêu hóa và hấp thu các chất dinh dưỡng.

5. Giúp kiểm soát huyết áp và giảm nguy cơ tim mạch

Củ năng chứa một lượng lớn kali, một khoáng chất thiết yếu trong việc điều chỉnh huyết áp và ngăn ngừa các vấn đề về bệnh tim. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ thực phẩm có chứa nhiều kali có khả năng làm giảm nguy cơ bị đột quỵ và giúp giữ cho huyết áp luôn ở mức ổn định.

Kali đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng lượng dịch trong cơ thể, giữ cho các mạch máu khỏe mạnh, từ đó làm giảm áp lực lên thành mạch. Khi mức kali cao, nó có thể giúp cơ thể giải phóng natri qua nước tiểu, từ đó giúp hạ huyết áp. Các chuyên gia khuyến cáo mọi người nên bổ sung thực phẩm giàu kali như củ năng vào chế độ ăn hàng ngày để cải thiện sức khỏe tim mạch và duy trì huyết áp ở mức lý tưởng.

Đối với những người có tiền sử bệnh tim mạch, việc bổ sung kali có thể là một yếu tố quan trọng trong việc quản lý tình trạng sức khỏe. Hơn nữa, sự kết hợp của chế độ ăn uống lành mạnh và lối sống tích cực sẽ góp phần lớn vào việc duy trì sức khỏe tim mạch lâu dài.

6. Cải thiện tình trạng kén ăn

Củ năng có tác dụng kích thích vị giác, giúp cải thiện tình trạng người ăn kén. Khi tiêu thụ củ năng dưới dạng sống hoặc thông qua nước ép, người ăn sẽ cảm thấy tươi mát và thoải mái, từ đó thúc đẩy cảm giác thèm ăn. Sản phẩm này thực sự phù hợp với nhiều đối tượng khác nhau, đặc biệt là những ai đang phải đối mặt với vấn đề chán ăn hoặc không cảm thấy ngon miệng trong bữa ăn.

Cùng với đó, củ năng cũng cung cấp nhiều dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, giúp cải thiện tình hình sức khỏe tổng thể, từ đó dẫn đến việc ăn uống sẽ trở nên thoải mái và dễ dàng hơn. Dùng củ năng như một món ăn phụ hay là thành phần trong các món salad sẽ giúp làm phong phú thêm thực đơn của bạn. Điều này không chỉ tăng cường cảm giác ngon miệng mà còn giúp mang lại sự mới lạ cho bữa ăn hàng ngày.

7. Tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ phòng bệnh

Củ năng mang lại nhiều lợi ích nổi bật nhờ vào hàm lượng phong phú các chất chống oxy hóa, bao gồm axit ferulic, epicatechin gallate, gallocatechin gallate và catechin gallate. Những hợp chất này có tác dụng trung hòa các gốc tự do có hại trong cơ thể. Điều này không chỉ giúp cải thiện khả năng miễn dịch mà còn làm giảm tốc độ lão hóa, từ đó bảo vệ sức khỏe lâu dài hơn.

8. Làm đẹp da, giải độc cơ thể

Củ năng không chỉ mang lại lợi ích cho sức khỏe nội tại, mà còn có khả năng làm mát và thanh lọc cơ thể rất hiệu quả. Bởi vì tính chất tự nhiên giúp giải độc, củ năng góp phần làm giảm cảm giác nóng ở da, hạn chế sự hình thành của mụn và hỗ trợ điều trị các vấn đề da liễu như chàm. Hơn nữa, việc tiêu thụ củ năng một cách thường xuyên còn có tác dụng tích cực, giúp làn da trở nên sáng bóng và khỏe mạnh từ bên trong.

Cách chọn mua củ năng tươi ngon

Khi tiến hành lựa chọn củ năng tươi ngon, bạn nên chú ý đến một số tiêu chí quan trọng sau để đảm bảo chất lượng và độ tươi của sản phẩm:

• Về lớp vỏ bên ngoài: Hãy lựa chọn những củ có lớp vỏ nhẵn mịn, có độ sáng bóng, không có dấu hiệu trầy xước hay các vết thâm đen.
• Đánh giá độ cứng: Củ năng tươi mới thường có độ cứng vừa phải, khi cầm cảm giác chắc chắn, không có dấu hiệu mềm mỏng hay héo úa.
• Màu sắc của củ: Nên ưu tiên những củ có màu trắng ngà hoặc vàng nhạt, tránh xa củ có dấu hiệu bị đốm nâu hay có mốc.
• Kích thước: Tốt nhất là lựa chọn những củ có kích thước vừa phải, không nên chọn củ quá to (bởi vì thường dễ bị xơ) hay quá nhỏ (do ít thịt và có thể kém độ giòn).

Nếu bạn chú ý đến những yếu tố này, việc chọn lựa củ năng tươi ngon sẽ trở nên dễ dàng hơn, từ đó đảm bảo mang lại chất lượng tốt nhất cho các món ăn của bạn.

Cách bảo quản củ năng

Cách bảo quản củ năng rất quan trọng để giữ gìn hương vị tự nhiên và giá trị dinh dưỡng của nó trong suốt quá trình sử dụng. Dưới đây là một vài hướng dẫn chi tiết phù hợp với từng giai đoạn của củ năng:

Đối với củ năng còn nguyên vỏ: Bạn nên cho củ năng vào túi giấy hoặc hộp kín và bảo quản trong ngăn mát của tủ lạnh. Thời gian tối ưu để tiêu thụ là trong vòng 7 ngày, để đảm bảo củ năng vẫn còn tươi ngon.

Khi củ năng đã được gọt vỏ: Tốt nhất là bạn nên sử dụng ngay lập tức sau khi sơ chế. Điều này giúp duy trì độ giòn cũng như vị ngọt tự nhiên của củ.

Nếu bạn cần ngâm củ năng trong nước: Bạn chỉ nên ngâm trong khoảng thời gian từ 2 đến 3 ngày. Hãy nhớ thay nước mỗi ngày nhằm tránh mất dưỡng chất và ngăn củ bị hư hỏng.

Để bảo quản lâu dài: Một phương pháp hiệu quả là luộc sơ củ năng, sau đó bóc vỏ và cho vào túi kín để đông lạnh. Cách này không chỉ giúp giữ lại hương vị mà còn cho phép bạn sử dụng củ trong thời gian lên đến 1 năm.

Việc bảo quản củ năng một cách đúng đắn sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng, đồng thời giúp giữ gìn độ tươi ngon cho từng món ăn mà bạn chế biến.

Cách ăn củ năng tốt cho sức khỏe

Củ năng là một loại thực phẩm rất đa dạng và có thể chế biến theo nhiều cách khác nhau để phục vụ cho sức khỏe. Bạn có thể thưởng thức củ năng bằng cách ăn sống, hoặc xử lý qua các phương pháp như luộc, nướng, chiên, xào, làm salad, ép lấy nước hoặc thậm chí là ngâm chua để tạo thành món ăn hấp dẫn. Khi chuẩn bị củ năng, trước tiên bạn sẽ cần gọt bỏ lớp vỏ ngoài, sau đó có thể cắt thành từng lát mỏng hoặc những viên nhỏ tùy thuộc vào cách chế biến mà bạn chọn.

Giữa những ngày hè oi ả, một món tráng miệng quen thuộc là chè đậu xanh củ năng sẽ giúp cơ thể bạn được giải nhiệt và cảm thấy dễ chịu hơn rất nhiều.

Đối với các món ăn mặn, bạn có thể kết hợp củ năng với sườn non, cùng với củ sen, cà rốt và su su để tạo thành một món canh thơm ngon và đầy dinh dưỡng. Món canh này rất thích hợp cho những người có nhu cầu bồi bổ sức khỏe.

Bên cạnh đó, củ năng cũng có thể được sử dụng để làm thạch, một món ăn rất được ưa chuộng trong các bữa ăn. Chỉ cần lăn củ năng qua bột năng và hấp hoặc luộc, bạn sẽ có ngay món thạch giòn tan, ngon miệng và dễ dàng thưởng thức.

Những lưu ý khi sử dụng củ năng

Mặc dù củ năng rất tốt cho sức khỏe, nhưng khi sử dụng loại thực phẩm này, bạn nên chú ý đến một số vấn đề quan trọng để tránh làm hại đến cơ thể:

• Tính hàn trong Đông Y: Củ năng được xem là có tính hàn, vì vậy nó không phù hợp cho những người có cơ địa lạnh (hư hàn). Những người này thường có biểu hiện như sợ lạnh, tay chân luôn lạnh, dễ đau bụng khi tiêu thụ thực phẩm mát, hệ tiêu hóa kém hoặc thường xuyên bị cảm lạnh.
• Không nên ăn sống: Củ năng thường được trồng dưới nước, nên nó có nguy cơ bị nhiễm các loại ấu trùng sán hay ký sinh trùng khác. Nếu ăn sống, những vi sinh vật này có thể vào cơ thể qua hệ tiêu hóa và gây ra các bệnh lý liên quan đến đường ruột.
• Cần phải sơ chế cẩn thận trước khi sử dụng: Khi chế biến củ năng, bạn nên gọt bỏ hoàn toàn vỏ, đặc biệt là phần cuống, vì đây là khu vực có nguy cơ cao chứa ký sinh trùng. Nên nấu chín kỹ trước khi ăn để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
• Không nên tiêu thụ quá thường xuyên: Mặc dù củ năng có nhiều lợi ích, nhưng nếu ăn quá nhiều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa. Tốt nhất nên sử dụng từ 1 đến 2 lần mỗi tuần là hợp lý.

Việc sử dụng củ năng đúng cách không chỉ giúp bạn tận dụng tốt giá trị dinh dưỡng mà còn đảm bảo an toàn cho sức khỏe của mình

Một số câu hỏi thường gặp về củ năng

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp liên quan đến việc sử dụng củ năng:

Củ năng ăn sống được không?

Củ năng có thể được tiêu thụ trong trạng thái sống, nhưng do đặc điểm của nó là mọc dưới nước, củ năng có khả năng bị nhiễm ký sinh trùng. Nếu không được chế biến cẩn thận, việc ăn củ năng sống có thể không đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Do đó, việc nấu chín củ năng là lựa chọn tốt nhất để bảo vệ sức khỏe và đảm bảo vệ sinh thực phẩm.

Bà bầu ăn củ năng được không?

Củ năng chứa nhiều dưỡng chất, có lượng calo thấp và gần như không chứa chất béo, do đó, phụ nữ mang thai hoàn toàn có thể đưa củ năng vào chế độ ăn uống của mình. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi, cũng như giúp cơ thể dễ dàng hấp thu các chất dinh dưỡng từ củ năng, mẹ bầu nên lựa chọn phương pháp chế biến như luộc hoặc hấp thay vì ăn sống. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro về an toàn thực phẩm mà còn hỗ trợ tiêu hóa hiệu quả hơn.

Giá trị dinh dưỡng cũng như lợi ích của củ năng đối với sức khỏe là điều rõ ràng và không thể bàn cãi. Khi được sử dụng một cách hợp lý, củ năng không chỉ có tác dụng làm mát cho cơ thể mà còn hỗ trợ tiêu hóa và củng cố sức đề kháng một cách tự nhiên. Hy vọng rằng những thông tin trong bài viết của Balifood sẽ hữu ích cho bạn.